غریبِ مشهور!
به گزارش رخداد غرب به نقل از ایسنا، پادشاهِ باهوشِ ایرانی به خوبی می‌دانست اگر بخواهد یک یادگاری از خود برای آیندگان برجای بگذارد باید کجا را انتخاب کند و چه مکانی بهتر از کوه مقدس بیستون. جایی که هم جایگاه خدایان بود، هم اینکه مسیر اصلی تردد کاروانیان و نظامیان از فلات ایران به سرزمین بین‌النهرین محسوب می‌شد و بعلاوه جایی خوش منظره و خوش آب و هوا با سرابی باستانی بود.
داریوش اول اولین کسی نبود که به اهمیت این نقطه پی برده بود. پیش از او نیز انسان‌های نئاندرتال این منطقه را مامن و پناهگاهی برای خود دانسته و در غارهایش پناه می‌گرفتند. بعدها هم پادشاهان مادی در این محل که آن زمان به آن بغستان (جایگاه خدایان) می‌گفتند، نیایشگاه‌هایی ساخته بودند.
شاه بزرگ هخامنشی که می‌خواست قدرتش را به رخ آیندگان بکشد، حجاران ماهر و چیره دست ایرانی را فرا خوانده بود تا در ارتفاع چند ده متری از سطح زمین کوه را بتراشند و حجاری کنند و برای کسانی که در آینده خواهند آمد بنویسند که داریوش از چه خاندانی بوده، چگونه حکومت داری می‌کرده و از مرگ کمبوجیه و طغیان گئومات مغ و کشته شدنش بگویند. آیندگان باید می‌دانستند زمانی که داریوش حکومتِ بر سرزمین پارس را بدست گرفت، در جای جای این امپراطوری وسیع شورش‌ها و طغیان‌هایی شکل گرفته بود و او توانسته همه آنها را شکست دهد و به بند بکشد و آرامش را به ایرانیان بازگرداند.
داریوش به حجاران دستور داده بود که حجاری کنند و بگویند که طرفدار راستی و راستگویی است و اهورامزدا را سپاس می‌گوید که او را در غلبه بر شورشیان و شکست آنها یاری داده و در حق کشور و مردمش دعای نیک می‌کند.
شاید زمانی که داریوش اول کتیبه بیستون را به شکل سنگ نوشته و سنگ نگاره‌ای برای آیندگان برجای گذاشت تا قدرت نمایی کند، حتی فکرش را هم نمی‌کرد که روزی اثری که خلق می‌کند دیگر تنها محلی برای شرح قدرت و اقداماتش نباشد، بلکه به نگینی زیبا در میان آثار تاریخی دنیا تبدیل می‌شود.
کتیبه‌ای که داریوش هخامنشی از خود برجای گذاشت به سه زبان پارسی باستان، اکدی و عیلامی بود. کتیبه‌ای که باستان شناسان آن را از مهمترین کتیبه‌های میخی جهان می‌دانند که کمک زیادی به رمزگشایی خط میخی کرد. این کتیبه که باستان شناسان آن را ملکه کتیبه‌های شرق باستان و لوح روزتای آسیا لقب داده‌اند، طولانی‌ترین کتیبه فارسی باستان است و اطلاعات مهمی را از وسعت ایران در زمان داریوش، نام اشخاص و اقوام و مکان‌های قدیمی را به ما می‌دهد.
عظمت و شکوه کتیبه‌ای که داریوش هخامنشی از خود برجای گذاشت عاملی شد تا در ۲۲ تیر سال ۱۳۸۵ در سی‌امین اجلاس یونسکو به میزبانی شهر ویلنیوس لیتوانی به ثبت جهانی برسد تا اینگونه بیستون بتواند بیش از گذشته خود را به جهانیان معرفی کند.
هر چند انتظار می‌رفت که با ثبت جهانی بیستون به عنوان یکی از سندهای مهم تاریخ بشریت، این محوطه باستانی با تعداد آثار تاریخی زیادی از حکومت‌ها و امپراطوری‌های بعدی در اطراف آن بوجود آمده، مانند مجسمه پیکره هرکول، سنگ بلاش، سنگ نگاره گودرز، نقش مهرداد اشکانی، فرهاد تراش، پل ساسانی، کارونسرای شاه عباسی و چند ده اثر دیگر به یکی از قطب‌های گردشگری در ایران تبدیل شود و گردشگران زیادی را از سراسر جهان به سوی خود بکشاند، اما اینگونه نشد.
و حالا امروز درست ۱۹ سال است که بیستون به ثبت جهانی رسیده، بیستونی که شهرتی جهانی برای خود دست و پا کرده و نامش در لیست آثار ثبت جهانی شده قرار گرفته و تقریبا همه گردشگران دنیا با آن آشنایی دارند، اما این یادگار مشهور و جهانی داریوش اول، امروز غریب و مهجور در گوشه‌ای رها مانده است.
هر چند داریوش اول کتیبه بیستون را برای در امان ماندن از گزند حوادث روزگار در ارتفاع چند ده متری از سطح زمین خلق کرد، اما امروزه گردشگرانی که از سراسر دنیا و حتی اقصاء نقاط کشورمان برای دیدن این اثر به کرمانشاه سفر می‌کنند، علاقه دارند که از نزدیک این اثر تاریخی را تماشا کنند، اما زمانی که وارد محوطه بیستون می‌شوند، از دور نقطه‌ای را با انگشت به آنها نشان می‌دهند و می‌گویند که این کتیبه بیستون است.
یک گردشگر صدها یا هزاران کیلومتر را با شوق دیدن یک اثر ۲۵۰۰ ساله منحصرفرد طی کرده، اما وقتی پایش را به درون محوطه می‌گذارد و به او می‌گویند که راهی برای دیدن کتیبه و عظمتش از نزدیک نیست و باید از دور به همین دیدن قناعت کند، تمام شوق و ذوقش به یکباره تحلیل می‌رود و با گلایه از این محوطه خارج می‌شود.
در طول سالیان گذشته مسئولین این پایگاه جهانی و میراث فرهنگی و حتی مسئولین استانی قول‌هایی را برای حل این مشکل داده‌اند، برخی‌هایشان وعده می‌دادند که تعدادی دوربین‌های قوی را نصب می‌کنند تا گردشگران راحت بتوانند از دور جزئیات کتیبه را ببیند، عده‌ای هم وعده دادند که ویدئومپینگ‌هایی را خواهند آورد تا این اثر باستانی را به شکل تصویر روی کوه بیستون برای گردشگران نمایش دهند. در مقطعی هم وعده داده شد تا داربست‌های مخصوصی نصب شود تا گردشگرانی که تمایل دارند بتوانند از نزدیک کتیبه را ببینند. آخرین وعده‌ای هم که در این خصوص داده شده، طرح احداث آسانسور شیشه‌ای است که از سوی استاندار کرمانشاه مطرح شده است.
منوچهر حبیبی استاندار کرمانشاه در بازدیدی که چهارم فروردین امسال از مجموعه جهانی بیستون داشت، پس از گفت و گو با گردشگران و نارضایتی آنها از اینکه نمی‌توانند کتیبه بیستون را از نزدیک ببیند، به مدیرکل میراث فرهنگی استان دستور داد تا ظرف چهار ماه آینده آسانسور شیشه‌ای بیستون به بهره برداری برسد.
استاندار کرمانشاه در آن بازدید در جمع خبرنگاران گفت: «یکی از مشکلاتی که در رابطه با این محوطه جهانی وجود دارد، عدم امکان بازدید از نزدیک مردم از کتیبه بیستون است که به این منظور تاکید کرده‌ام ظرف سه تا چهار ماه آینده باید یک آسانسور شیشه‌ای برای دسترسی و بازدید از نزدیک مردم از کتیبه احداث شود».
و اما حالا چهار ماه از دستور استاندار برای احداث آسانسور شیشه‌ای در بیستون می‌گذرد و پروژه‌ای که قرار بود با حدود ۱۲ میلیارد تومان اعتبار احداث شود، هنوز در مرحله مطالعه باقی مانده و به نظر می‌رسد با روند فعلی این وعده هم به مانند وعده‌های دیگر برای بیستون به فراموشی سپرده شود.
نارضایتی گردشگران از خدماتی که در محوطه جهانی بیستون داده می‌شود، یکی دو تا نیست. یکی دیگر از مشکلات بزرگی که این محوطه باستانی با آن مواجه است، عدم نورپردازی و روشنایی مناسب آن است.
باتوجه به اینکه محوطه جهانی بیستون فاصله کمی با شهر کرمانشاه دارد، بخشی از گردشگران علاقمندند که شب را برای بازدید از این محوطه باستانی با طبیعت دل انگیز و سراب جوشانش انتخاب کنند و یا گردشگرانی که در ایام پیک سفر به کرمانشاه سفر می‌کنند، گاها شب هنگام به بیستون می‌رسند و علاقه دارند که این اثر را ببینند، اما متاسفانه نبود یک نورپردازی مناسب باعث شده که درهای این محوطه کمی بعد از غروب آفتاب بسته شود و راه برای ورود گردشگران بسته شود.
گلایه گردشگران از وضعیت این محوطه باستانی در شب‌ها نیز باعث شد که استاندار کرمانشاه در بازدید نوروزی خود از این محوطه روی تقویت نورپردازی بیستون تاکید کند که متاسفانه این وعده هم کماکان روی زمین مانده است.
ضعف‌های زیرساختی در محوطه جهانی بیستون طی سالهای گذشته بارها از سوی فعالین گردشگری به مسئولین میراث فرهنگی استان گوشزد شده، اما عمدتا به آنها توجهی نشده است.
وضعیت زیرساخت‌های محوطه بیستون در سالهای اخیر حتی داد وزیر پیشین میراث فرهنگی را نیز درآورد. عزت الله ضرغامی در سفری که تابستان سال ۱۴۰۱ به کرمانشاه داشت، از محوطه بیستون بازدید کرد و با انتقاد از وضعیت زیرساختی این محوطه گفت: «متاسفانه شرایط کنونی این اثر در شان آن نیست، بنابراین تلاش می‌کنیم از محل اعتبارت وزارتخانه تخصیص‌هایی را برای تقویت زیرساخت‌های آن داشته باشیم و سرمایه گذاری‌هایی در اینجا انجام گیرد».
البته پس از سفر وزیر میراث فرهنگی به کرمانشاه این وعده هم به مانند هزاران وعده دیگری که داده شده بود، قفل فراموشی خورد.
آسانسورهایی با ارتفاع هزار متر، معابر شیشه‌ای و ریلی، سوئیت‌های صخره‌ای و اتاقک‌های شیشه‌ای آویزان، موزه باستانی، سالن معرفی و… از دیگر وعده‌های رویایی بوده که طی سالهای گذشته از سوی مسئولین میراث فرهنگی برای بیستون داده شده، اما به سرانجام نرسیده‌اند.
برای جذب گردشگر برای هر اثر تاریخی، اولین الزام این است که زیرساخت‌های مناسبی وجود داشته باشد که متاسفانه طی سالهای گذشته این زیرساخت‌ها در محوطه جهانی بیستون فراهم نشده است. نبود این زیرساخت‌ها باعث شده تا اگر یک گردشگر از این محوطه بازدید داشته باشد، به عنوان یک معرف و مُبلغ برای آن عمل نکند و حتی سایر گردشگران را از بازدید از آن پشیمان کند.
متاسفانه مسئولین میراث فرهنگی کرمانشاه در سالهای گذشته شان جهانی بودن این محوطه باستانی را حفظ نکرده‌اند. آنها حتی از احداث موزه‌ای که در آن شرح ماوقع کتیبه را برای گردشگران بازگو کند و یا ایجاد فضاهایی مانند یک توقفگاه و استراحتگاه که ماندگاری گردشگران را در بیستون بیشتر کند، درمانده و عاجز بوده‌اند.
در پایان باید گفت هر چند عظمت محوطه باستانی بیستون پس از ثبت جهانی آن برای مردم دنیا به اثبات رسیده و می‌توانیم در میان ملت‌های دیگر با وجود چنین آثار تاریخی فخر بفروشیم و آن را نمادی از تمدن خود معرفی کنیم، اما متاسفانه مسئولین میراث فرهنگی استان هنوز نتوانسته‌اند درکی از جایگاه مهم این اثر داشته باشند و همین مسئله باعث شده تا نتوانیم از این فرصت کم نظیر برای رونق گردشگری استان و چرخیدن چرخ اقتصاد جوامع محلی بهره‌مند شویم. /
افزایش سرعت قطار کرمانشاه به ۸۰ کیلومتر
شهردار کرمانشاه استعفاء کرد
